Vol 17 Nr 2 (2022): Om de vernieuwing van de kerk en van de samenleving. Leven en werk van Bert Laeyendecker (1930-2020)
Themanummer over het leven en werk van Bert Laeyendecker. Redactie: Herman Noordegraaf en Lammert Gosse Jansma.
Bert Laeyendecker (1930-2020) was een vooraanstaand socioloog, die belangrijk godsdienstsociologisch, algemeen sociologisch en maatschappijkritisch werk heeft nagelaten. De situatie op de universiteit met haar nieuwe zakelijkheid en gedachte van de ondernemende universiteit was aanleiding voor hem om in 1989 vervroegd met emeritaat te gaan als hoogleraar algemene sociologie aan de Rijksuniversiteit Leiden. Hij merkte dat de onafhankelijkheid van de universiteit werd bedreigd en dat ‘Bildung’, ethiek en levensvragen naar de marge werden verdrongen. Laeyendecker was voorstander van een kritische universiteit en een kritische wetenschapsbeoefening. Hij pleitte voor een rationele, inhoudelijke beargumenteerde ‘vernunftige’ kritiek op de fundamentele assumpties van de samenleving en op de vanzelfsprekendheden en de al dan niet expliciete maatschappijbeelden in het beleid. Deze wijze van analyseren, waarin aandacht is voor waarden en normen en zingevingskaders, werd echter steeds meer verdrongen door instrumentele en op nut en bruikbaarheid gerichte beheersingskenis. Dat deed en doet, zich niet alleen voor op de universiteit maar in de samenleving als geheel met haar gerichtheid op exploitatie, groei en innovatie en een eenzijdig op technologische en economische ontwikkeling georiënteerd vooruitgangsdenken. Als betrokken katholiek nam hij actief deel aan de vernieuwingsbeweging in de Rooms-Katholieke Kerk, in de jaren zestig en zeventig. Maar ook daarna analyseerde hij kritisch vanuit een sociologische invalshoek de machtsverhoudingen binnen deze kerk.
In deze bundel wordt tegen de achtergrond van zijn biografie een overzicht gepresenteerd van Laeyendeckers godsdienstsociologisch, algemeen sociologisch en maatschappijkritisch werk. Daarmee is deze van belang voor een ieder die geïnteresseerd is in en wil nadenken over de geschiedenis van de (godsdienst)sociologie en de discussies over vernieuwing van kerk, cultuur en samenleving.
